Τι πρόκειται να συμβεί
του Fabrizio Tringali
Μετά από ένα
ταραγμένο 2012, η νέα χρονιά ξεκίνησε σε ένα οικονομικό κλίμα σχετικής ηρεμίας.
Τα spreads είναι χαμηλά και η κρίση φαίνεται να έχει κάνει ανακωχή. Αλλά τι μας
περιμένει στο εγγύς μέλλον; Οι δύσκολες μέρες έχουν πράγματι περάσει ή αναμένεται
να επιστρέψουν; Επειδή υπάρχουν δύο αντίθετες ερμηνείες της κρίσης, για να
απαντήσει κανείς σε αυτά τα ερωτήματα θα πρέπει να καταλάβει τι είναι αυτή η
κρίση.
Ας τα δούμε.
Πρώτο κλειδί ανάγνωσης: Κρίση δημόσιου χρέους
Σύμφωνα με την ερμηνεία αυτή, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες έζησαν πάνω από τις δυνατότητές τους. Ετσι, το δημόσιο χρέος τους αυξήθηκε χωρίς να βελτιώνεται η ανταγωνιστικότητα τους, ρισκάροντας την πτώχευση. Η αύξηση των spreads δείχνει ότι οι αγορές δεν δείχνουν πρόθυμες να επενδύσουν σε τίτλους χωρών σπάταλων και υπερχρεωμένων.
Η λύση στην κρίση θα έπρεπε να είναι η ενίσχυση της δημοσιονομικής πειθαρχίας, επιβάλλοντας ανώτατο όριο στη σχέση χρέους / ΑΕΠ και εφαρμόζοντας δραστικά μέτρα λιτότητας και δραστική μείωση των δαπανών. Για την αποθάρρυνση της κερδοσκοπίας, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα πρέπει επίσης να εφαρμοστούν μορφές αμοιβαιότητας του δημόσιου χρέους (αγορά χρεογράφων από την ΕΚΤ, έκδοση ευρωομολόγων), ώστε όλες οι χώρες να αναλάβουν να διασφαλίσουν, από κοινού, την καταβολή των τόκων και την αποπληρωμή των τίτλων σε ωρίμανση που εκδίδουν τα μεμονωμένα κράτη.
Ωστόσο, για να αποφευχθούν οι όποιες ηθικές βλάβες, οι εθνικές κυβερνήσεις θα έπρεπε να δεσμευτούν να υλοποιήσουν τις πολιτικές που αποφασίζουν οι ευρωπαϊκοί οργανισμοί, ανεξάρτητα από τη θέληση των πολιτών τους.
Ας τα δούμε.
Πρώτο κλειδί ανάγνωσης: Κρίση δημόσιου χρέους
Σύμφωνα με την ερμηνεία αυτή, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες έζησαν πάνω από τις δυνατότητές τους. Ετσι, το δημόσιο χρέος τους αυξήθηκε χωρίς να βελτιώνεται η ανταγωνιστικότητα τους, ρισκάροντας την πτώχευση. Η αύξηση των spreads δείχνει ότι οι αγορές δεν δείχνουν πρόθυμες να επενδύσουν σε τίτλους χωρών σπάταλων και υπερχρεωμένων.
Η λύση στην κρίση θα έπρεπε να είναι η ενίσχυση της δημοσιονομικής πειθαρχίας, επιβάλλοντας ανώτατο όριο στη σχέση χρέους / ΑΕΠ και εφαρμόζοντας δραστικά μέτρα λιτότητας και δραστική μείωση των δαπανών. Για την αποθάρρυνση της κερδοσκοπίας, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα πρέπει επίσης να εφαρμοστούν μορφές αμοιβαιότητας του δημόσιου χρέους (αγορά χρεογράφων από την ΕΚΤ, έκδοση ευρωομολόγων), ώστε όλες οι χώρες να αναλάβουν να διασφαλίσουν, από κοινού, την καταβολή των τόκων και την αποπληρωμή των τίτλων σε ωρίμανση που εκδίδουν τα μεμονωμένα κράτη.
Ωστόσο, για να αποφευχθούν οι όποιες ηθικές βλάβες, οι εθνικές κυβερνήσεις θα έπρεπε να δεσμευτούν να υλοποιήσουν τις πολιτικές που αποφασίζουν οι ευρωπαϊκοί οργανισμοί, ανεξάρτητα από τη θέληση των πολιτών τους.
Δεύτερο κλειδί ανάγνωσης: Κρίση του ευρώ.
Σύμφωνα με αυτή την ερμηνεία, ωστόσο, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες επωφελήθηκαν από τη συμμετοχή τους στο ενιαίο νόμισμα για να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητά τους σε βάρος άλλων. Περιορίζοντας μισθούς και εγχώρια ζήτηση συγκράτησαν συστηματικά τον πληθωρισμό τους σε χαμηλότερα επίπεδα από τους εταίρους τους. Οι οποίοι, επειδή το νόμισμα ήταν κοινό, δεν θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε υποτίμηση νομίσματος αμυντικού χαρακτήρα για να καθορίσουν μια νέα ισορροπία. Ετσι,ενώ οι πρώτοι συγκέντρωναν εμπορικά πλεονάσματα, οι άλλοι έβλεπαν να χειροτερεύει το ισοζύγιο πληρωμών τους, μέχρι που μπήκαν σε κρίση.
Η αύξηση των spreads δείχνει ότι οι αγορές γνωρίζουν ότι στο μέλλον η αξία των τίτλων των χωρών που περνούν κρίση μπορεί να μειωθεί: οι χώρες αυτές θα μπορούσαν να βγουν από το ευρώ,να υποτιμήσουν, να επαναδιαπραγματευθούν το χρέος ή να το ξεπληρώνουν με το νέο νόμισμα.
Για την έξοδο από την κρίση θα έπρεπε λοιπόν να υπάρξει ένας μηχανισμός αυτόματης εξισορρόπησης των χωρών με διαρθρωτικό πλεόνασμα και τις ελλειμματικές. Επιπλέον, με δεδομένη την τρέχουσα οικονομική ύφεση, οι πολιτικές λιτότητας θα πρέπει να εγκαταλειφτούν και να αντικατασταθούν από παρεμβάσεις προς την αντίθετη κατεύθυνση, για τη στήριξη της ζήτησης και της απασχόλησης. Στις δε πλεονασματικές χώρες, θα έπρεπε να αυξηθούν σημαντικά οι μισθοί.
Ωστόσο, επειδή ο δρόμος αυτός μοιάζει αδιάβατος, αφού προϋποθέτει ότι όλες οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες θα αλλάξουν τις οικονομικές πολιτικές που υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα, και οι ισχυρότερες θα δεχτούν την αυτόματη μεταφορά πόρων προς τις λιγότερο ανταγωνιστικές, η μόνη λύση φαίνεται πως είναι η έξοδος από το ευρώ και η ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας στον τομέα των οικονομικών και νομισματικών πολιτικών.
Σύμφωνα με αυτή την ερμηνεία, ωστόσο, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες επωφελήθηκαν από τη συμμετοχή τους στο ενιαίο νόμισμα για να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητά τους σε βάρος άλλων. Περιορίζοντας μισθούς και εγχώρια ζήτηση συγκράτησαν συστηματικά τον πληθωρισμό τους σε χαμηλότερα επίπεδα από τους εταίρους τους. Οι οποίοι, επειδή το νόμισμα ήταν κοινό, δεν θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε υποτίμηση νομίσματος αμυντικού χαρακτήρα για να καθορίσουν μια νέα ισορροπία. Ετσι,ενώ οι πρώτοι συγκέντρωναν εμπορικά πλεονάσματα, οι άλλοι έβλεπαν να χειροτερεύει το ισοζύγιο πληρωμών τους, μέχρι που μπήκαν σε κρίση.
Η αύξηση των spreads δείχνει ότι οι αγορές γνωρίζουν ότι στο μέλλον η αξία των τίτλων των χωρών που περνούν κρίση μπορεί να μειωθεί: οι χώρες αυτές θα μπορούσαν να βγουν από το ευρώ,να υποτιμήσουν, να επαναδιαπραγματευθούν το χρέος ή να το ξεπληρώνουν με το νέο νόμισμα.
Για την έξοδο από την κρίση θα έπρεπε λοιπόν να υπάρξει ένας μηχανισμός αυτόματης εξισορρόπησης των χωρών με διαρθρωτικό πλεόνασμα και τις ελλειμματικές. Επιπλέον, με δεδομένη την τρέχουσα οικονομική ύφεση, οι πολιτικές λιτότητας θα πρέπει να εγκαταλειφτούν και να αντικατασταθούν από παρεμβάσεις προς την αντίθετη κατεύθυνση, για τη στήριξη της ζήτησης και της απασχόλησης. Στις δε πλεονασματικές χώρες, θα έπρεπε να αυξηθούν σημαντικά οι μισθοί.
Ωστόσο, επειδή ο δρόμος αυτός μοιάζει αδιάβατος, αφού προϋποθέτει ότι όλες οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες θα αλλάξουν τις οικονομικές πολιτικές που υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα, και οι ισχυρότερες θα δεχτούν την αυτόματη μεταφορά πόρων προς τις λιγότερο ανταγωνιστικές, η μόνη λύση φαίνεται πως είναι η έξοδος από το ευρώ και η ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας στον τομέα των οικονομικών και νομισματικών πολιτικών.
Ποια είναι η σωστή λύση;
Προφανώς, αυτές οι θέσεις είναι ασυμβίβαστες μεταξύ τους . Αν δεχθεί κανείς ότι οι χώρες που εμφάνιζαν ένα υψηλό λόγο χρέους / ΑΕΠ ήταν αυτές που έπληξε η κρίση τότε η πρώτη εξήγηση φαίνεται πως είναι η σωστή. Αν όμως πιστεύει ότι η κρίση έπληξε όσους είχαν υψηλότερο ποσοστό πληθωρισμού, τότε θα πρέπει να συμφωνήσει με τη δεύτερη.
Προφανώς, αυτές οι θέσεις είναι ασυμβίβαστες μεταξύ τους . Αν δεχθεί κανείς ότι οι χώρες που εμφάνιζαν ένα υψηλό λόγο χρέους / ΑΕΠ ήταν αυτές που έπληξε η κρίση τότε η πρώτη εξήγηση φαίνεται πως είναι η σωστή. Αν όμως πιστεύει ότι η κρίση έπληξε όσους είχαν υψηλότερο ποσοστό πληθωρισμού, τότε θα πρέπει να συμφωνήσει με τη δεύτερη.
Ιδού ένας σύντομος
περιληπτικός πίνακας:
Δημόσιο χρέος/ΑΕΠ
(%)
|
Εξωτερικές
ανισσοροπίες και διαφορικά κόστη στην ευρωζώνη
|
|||||
Χώρα
|
1999
|
2007
|
2011
|
Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών
|
Μοναδιαίο κόστος εργασίας
διακυμ.% 1999-2010 |
Δείκτης
τιμών καταναλωτή
1999-2012
|
Γερμανία
|
61
|
65
|
83
|
52.0
|
1.4
|
21.8
|
Πορτογαλία
|
50
|
68
|
106
|
-132.2
|
11.1
|
35.1
|
Ιταλία
|
114
|
104
|
121
|
-24.4
|
28.5
|
30.9
|
Ελλάδα
|
103
|
105
|
166
|
-123.2
|
54.9
|
43.1
|
Ισπανία
|
62
|
36
|
67
|
-75.5
|
24.8
|
38.4
|
[Τα στοιχεία από Ευρώπη: κρίση χρέους ή ισοζυγίου πληρωμών; A.F. Presbitero, Università Politecnica delle Marche, δημοσιεύτηκε στο linkiesta.it ]
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)