Ορατή η απόγνωση

του Κώστα Λαπαβίτσα

Η κυβέρνηση Τσίπρα βρίσκεται και πάλι σε δύσκολη θέση και η αιτία είναι το μνημόνιο του Αυγούστου 2015. Οι προβλέψεις του είναι τόσο εξωπραγματικές που το ΔΝΤ έχει αρνηθεί να συμμετάσχει ως δανειστής, ζητώντας πολύ χαμηλότερα πλεονάσματα και άμεση ελάφρυνση του χρέους. Αν μάλιστα ο στόχος του πλεονάσματος για το 2018 παραμείνει στο 3,5%, θεωρεί ότι οπωσδήποτε θα χρειαστούν επιπλέον δημοσιονομικά μέτρα. Μέσα στα πλαίσια της λανθασμένης πολιτικής της λιτότητας, το Ταμείο δείχνει επιτέλους κάποια στοιχεία τεχνοκρατικής λογικής.

Το βαθύτερο πρόβλημα είναι φυσικά ο παραλογισμός της συνεχιζόμενης ελληνικής συμμετοχής στην ΟΝΕ, με ότι αυτό σημαίνει για τον περιορισμό της κυριαρχίας στο οικονομικό, κοινωνικό και εθνικό επίπεδο. Η κυβέρνηση ξέρει ότι οι στόχοι των πλεονασμάτων είναι ανεδαφικοί και επιθυμεί διακαώς μια αποτελεσματική ελάφρυνση του χρέους, αλλά οι δανειστές δεν συναινούν. Από την άλλη, αν πάρει νέα μέτρα για να επιτευχθεί το 3,5%, θα μετατραπεί τάχιστα σε πολιτικό πτώμα. Άρα βραχυπρόθεσμα τη συμφέρει η απόρριψη του ΔΝΤ, για να μπορεί να προσποιείται ότι όλα βαίνουν καλώς. Μετά βλέπουμε...

Οι δανειστές είναι ακόμη κυνικότεροι. Γνωρίζουν ότι τα πλεονάσματα είναι ανέφικτα, αλλά δε μπορούν να δεχθούν ελάφρυνση του χρέους διότι θα υπάρξουν αρνητικές πολιτικές επιπτώσεις στις χώρες τους. Από την άλλη, αν αποχωρήσει πλήρως το ΔΝΤ, οι πολιτικές επιπλοκές για τη Γερμανία, την Ολλανδία και αλλού θα είναι σύνθετες. Το πρόβλημα δεν έχει εύκολη λύση κι έτσι οι δανειστές επιλέγουν την καθυστέρηση. Μετά βλέπουμε...

Η στάση των δανειστών καθορίζει την πορεία της δεύτερης αξιολόγησης, αφού Γερμανία, Ολλανδία και Γαλλία δεν έχουν κανένα συμφέρον να επισπεύσουν. Έχουν εκλογές μέσα στο 2017 και το τελευταίο πράγμα που χρειάζονται, δεδομένης της ανόδου του δεξιού λαϊκισμού, είναι να φανεί ότι κάνουν χάρες στους Έλληνες. Η πίεση μεταβιβάζεται στην κυβέρνηση Τσίπρα, η οποία επιδιώκει να ολοκληρωθεί γρήγορα η δεύτερη αξιολόγηση, ώστε να συνεχιστεί η θεωρία του «πάμε καλά».

Η προσδοκία της κυβέρνησης ότι μια διάσπαση των «θεσμών» θα είχε θετικά αποτελέσματα για την Ελλάδα είναι παιδαριώδης. Οι δανειστές δεν είναι πιο μαλακοί προς τη χώρα μας από το ΔΝΤ, απεναντίας είναι πιο κυριαρχικοί και παρεμβατικοί στη λειτουργία του κράτους. Μέσα στο μνημονιακό πλαίσιο η Ελλάδα δεν έχει τρόπο να τους πιέσει. Αν για οποιονδήποτε λόγο αναγκαστούν να κλείσουν γρήγορα την αξιολόγηση, το κόστος θα το καταβάλλει ο επισπεύδων, δηλαδή η Ελλάδα, με κάποιου είδους μέτρα. Αν αποχωρήσει το ΔΝΤ, το αντίτιμο και πάλι θα το πληρώσει η Ελλάδα, ίσως με νέο μνημόνιο.  Η τελική απόληξη μπορεί να είναι ακόμη και ένα αναγκαστικό Grexit μέσα στο 2017.

Καθώς καλά κρατεί ο πολιτικός χορός, η κατάσταση επί του εδάφους δεν εξελίσσεται όπως τα παρουσιάζει η κυβέρνηση Τσίπρα. Η καταιγίδα των φόρων και περικοπών έχει φέρει μεγάλο πλεόνασμα για το 2016, αλλά οι υφεσιακές επιπτώσεις δεν θα αργήσουν. Ήδη τον Οκτώβριο το λιανικό εμπόριο παρουσίασε κάμψη. Όλα τα υπόλοιπα στοιχεία – επενδύσεις, εξωτερικό εμπόριο, τράπεζες, ανταγωνιστικότητα, κλπ. – σηματοδοτούν απλώς μια σταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη πραγματικού δυναμισμού, καθώς η «εσωτερική υποτίμηση» έχει νεκρώσει την οικονομία. Αυτό είναι το μακροπρόθεσμο τίμημα της συνεχιζόμενης συμμετοχής στην ΟΝΕ.

Η απόγνωση ευρύτατων στρωμάτων της κοινωνίας είναι ορατή δια του γυμνού οφθαλμού. Αντίστοιχη είναι και η κούραση που συνοδεύεται με πλήρη απαξίωση του πολιτικού συστήματος. Ο κ. Τσίπρας αποδείχθηκε παντελώς αφερέγγυος. Ο κ. Μητσοτάκης περιέρχεται τη χώρα υποσχόμενος τη μείωση του πλεονάσματος στο 2%, το οποίο μάλιστα θα πετύχει με περιορισμό των δαπανών και μείωση της φορολογίας, ενώ θα προβεί σε «μεταρρυθμίσεις» που θα εκτοξεύσουν την ανάπτυξη, πάντα μέσα στο μνημονιακό πλαίσιο! Λίγη σοβαρότητα δεν θα έβλαπτε, ειδικά μετά την πρόσφατη δήλωση του κ. Τόμσεν ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί 21 χρόνια για να μειώσει την ανεργία στα προ κρίσης επίπεδα. Επτά χρόνια μετά το Καστελλόριζο, το ελληνικό πολιτικό σύστημα, όπως οι Βουρβόνοι, δεν έμαθε τίποτε και δεν ξέχασε τίποτε.

Το θετικό είναι ότι, παρά την απογοήτευση, υπάρχει πλέον έντονο ενδιαφέρον για άλλες λύσεις, ακόμη κι αυτές που μέχρι πρόσφατα φάνταζαν απαγορευτικές, όπως η έξοδος από την ΟΝΕ. Πολλοί αντιλαμβάνονται ότι δεν υφίσταται αναπτυξιακή προοπτική, χωρίς την ανάκτηση βασικών εργαλείων οικονομικής πολιτικής που θα συμβαδίζει με ανάκτηση της κυριαρχίας. Μια πραγματική αλλαγή πορείας είναι απολύτως εφικτή και υπάρχει επιστημονική δουλειά που το τεκμηριώνει. Τις επόμενες εβδομάδες θα παρουσιαστεί δημόσια στην Αθήνα.

 [--->]

Υπάρχει προστατευτισμός και προστατευτισμός

[...]  Ο «προστατευτισμός» είναι μια έννοια «σχεσιακή», ορίζεται, δηλαδή, σε σχέση με το αντικείμενο, μαυτό αυτό, δηλαδή, που θέλει πραγματικά να προστατεύσει.
Με αυτή την έννοια, η σημερινή θεσμοποιημένη παγκοσμιοποίηση είναι η πιο βίαιη μορφή προστασίας των συμφερόντων της πιο κλειστής ελίτ, που έχει εμφανιστεί ποτέ στην ιστορία.
 

Το ίδιο το ελεύθερο εμπόριο, ιστορικά, υπήρξε πάντα  ο προστατευτισμός όλων εκείνων που, έχοντας κατακτήσει μια δεσπόζουσα θέση στο εμπόριο και στα συγκριτικά πλεονεκτήματα της βιομηχανικής τους παραγωγής, τραβούν τη σκάλα από τους άλλους, τους από κάτω , χλευάζοντάς τους, ηθικολογικά (!), να κάνουν ακόμα μια προσπάθεια και να ανέβουν.

Με την τεράστια απάτη των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που επιβάλλονται ως βασική προϋπόθεση σε  κράτη που στερούνται του οποιοδήποτε στοιχείου δημοκρατίας, λόγω του χρέους προς το παγκόσμιο ιδιωτικό τραπεζικό σύστημα, το οποίο έχει προηγουμένως διασφαλίσει την αποδιάρθρωση της νομισματικής κυριαρχίας και τη δυνατότητα μιας κοινωνικά βιώσιμης ανάπτυξης στις επιμέρους χώρες του κόσμου.

Ακόμα και η ηγέτιδα χώρα αυτού του κινήματος, δηλαδή οι ΗΠΑ, με τους νεοσυντηρητικούς, με τους αδαείς θεωρητικούς «διανοούμενους» του «τέλους της ιστορίας» (φτάνει να διαγράφεις, απλώς, τα γεγονότα και να αλλάζεις την ιστορία ανάλογα με τις προτιμήσεις τους και να  χρηματοδοτείς τους ντόπιους πολιτικούς, για να κάνουν παιχνίδι, ενάντια στους λαούς που τους εκλέγουν!), δεν μπορεί πια.

[...] Έχουμε τονίσει, κατ 'επανάληψη, ότι ο ίδιος o όρος προστατευτισμός περιγράφει ιστορικές πραγματικότητες οι οποίες, στην βιβλιογραφία των οικονομικών, είναι διαφορετικές, αν όχι αντίθετες. Το επαναλαμβάνω γιατί αυτό δεν βλάφτει:

α) Ο προστατευτισμός που υιοθετείται από ιμπεριαλιστικές δυνάμεις είναι η άλλη όψη του ελεύθερου εμπορίου, επειδή αποτελεί τη συντηρητική εξέλιξη των κυρίαρχων απόψεων και, ταυτόχρονα,το αντιθετικό χρήσιμο εργαλείο για τον περιορισμό ανάλογων θέσεων από άλλους κρατικούς ανταγωνιστές.
 

Η εξέλιξη αυτή (σύμφυτη με τα κατεστημένα συμφέροντα των ολιγαρχιών που στηρίζουν τον ιμπεριαλισμό του ελεύθερου εμπορίου) λογικά, μπορεί να προοιωνίζει μια ένοπλη σύγκρουση μεταξύ ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, με τις χώρες δορυφόρους  τους η καθεμία, πραγματικές αποικίες από πολιτική ή οικονομική άποψη.

β) Ο προστατευτισμός που υιοθετείται από αναπτυσσόμενες χώρες , οι οποίες δεν κατέχουν δεσπόζουσα θέση στην διεθνοποιημένη αγορά, είναι, αντίθετα, ένα πραγματικό εργαλείο ανάπτυξης του λεγόμενου «καπιταλισμού σε νηπιακή ηλικία» ("infant capitalism"), όπως εξηγεί ο Chang στο «Bad samaritans, The Myth of FreeTrade and the Secret History of Capitalism », αναφορικά με χώρες που ασφαλώς και δεν μπορούν να θεωρηθούν πολεμοκάπηλοι, όπως  η Κορέα ή, σήμερα, στην ΕΕ, η «φασιστική» Ουγγαρία.

[--->]